ਸੁਣਨ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ: ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਕ੍ਰੀਨਿੰਗ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਭਵਿੱਖ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੁੰਜੀ ਹੈ
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ,2ਮਾਰਚ(ਵਿਸ਼ਵ ਵਾਰਤਾ)-ਦਿਨ ਦੇ ਅੰਤ ‘ਤੇ ਸਕੂਲ ਦੀ ਘੰਟੀ ਦੀ ਘੰਟੀ, ਦੋਸਤ ਸਾਨੂੰ ਕ੍ਰਿਕਟ ਜਾਂ ਫੁੱਟਬਾਲ ਖੇਡਣ ਲਈ ਬੁਲਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਮਾਂ ਸਾਡੀ ਪਸੰਦੀਦਾ ਲੋਰੀ ਗਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਰੇਡੀਓ ‘ਤੇ ਸਾਡਾ ਮਨਪਸੰਦ ਗੀਤ – ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤਿਆਂ ਲਈ, ਇਹ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਇੱਕ ਅਨਿੱਖੜਵਾਂ ਹਿੱਸਾ ਹਨ, ਸਾਡੇ ਬਚਪਨ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ। ਪਰ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਦਾ ਆਨੰਦ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ – ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਰ ਰੋਜ਼, 300 ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੱਚੇ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਸੁਣਨ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਕਮੀ ਨਾਲ ਜਨਮ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਵਿਸ਼ਵ ਸੁਣਨ ਦਿਵਸ, 3 ਮਾਰਚ, ਇਹ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਹ ਯਾਦ ਰੱਖੀਏ ਕਿ ਸੁਣਨ ਤੋਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਬਾਕੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਵਿੱਚ ਸੁਣਨ ਅਤੇ ਛੇਤੀ ਨਿਦਾਨ ਕਿੰਨਾ ਮਾਇਨੇ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।
ਅਦਭੁਤ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਗੁਆਉਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ, ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਕੀ ਲੋਕ ਮੰਨਦੇ ਹਨ, ਆਵਾਜ਼ ਦੀ ਘਾਟ (ਆਡੀਟਰੀ ਸਟਮੂਲੇਸ਼ਨ) ਇਹਨਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਹੁਨਰ ਨੂੰ ਚੁੱਕਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ – ਜਿਸਦਾ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ‘ਤੇ ਡੂੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਾਕੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ, ਜਨਾਰਦਨ ਰਾਓ ਜਾਗਿਨੀ, ਕੋਕਲੀਅਰ ਇਮਪਲਾਂਟ ਸਰਜਨ, ਕੇਆਈਐਮਐਸ ਹਸਪਤਾਲ, ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਨੇ ਕਿਹਾ।
ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ, ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੁਣਨ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸੰਕੇਤਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨਾ ਆਸਾਨ ਹੈ; ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜੇਕਰ ਜਲਦੀ ਪਛਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਇਹਨਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਬੋਲਣ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਹੁਨਰ ਨੂੰ ਚੁੱਕਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਵਾਜ਼ ਦੀ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਸਹਿਜਤਾ ਨਾਲ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਗਨੀ ਨੇ ਦੇਖਿਆ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸੁਣਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਜਨਮ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। 15 ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਤੱਕ, ਗਰਭ ਵਿੱਚ ਵਧ ਰਿਹਾ ਬੱਚਾ ‘ਬਾਹਰਲੀ’ ਦੁਨੀਆਂ ਤੋਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਸੁਣਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼, ਉਸਦੇ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪਾਚਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ!
ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਗਰਭ ਤੋਂ ਬਾਹਰ, ਇੱਕ ਬੱਚਾ ਸੁਣਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੀਆਂ ਕੂਹਣੀਆਂ, ਬੋਲਣ, ਗਾਉਣ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਧੁਨੀ ਸੰਕੇਤ ਅਤੇ ਸੰਕੇਤ ਜੀਵਨ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ, ਜਦੋਂ ਦਿਮਾਗ ਅਜੇ ਵੀ ਵਿਕਸਤ ਅਤੇ ਪਰਿਪੱਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਬੱਚੇ ਲਈ ਭਾਸ਼ਾਈ ਹੁਨਰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਡਾਕਟਰ ਦੱਸਦਾ ਹੈ।
ਸੁਣਨ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜੇਕਰ ਇਹਨਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਅਕਸਰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸੁਣਨ ਵਾਲੇ ਸਾਥੀਆਂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਹੁਨਰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਅਫ਼ਸੋਸ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦੂਜੇ ਜਨਮ ਦਿਨ ਤੱਕ ਪਛਾਣਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।
“ਜਿੰਨੀ ਜਲਦੀ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਬੱਚੇ ਵਿੱਚ ਸੁਣਨ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਾਂ, ਓਨੀ ਜਲਦੀ ਅਸੀਂ ਦਖਲ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਨਤੀਜਾ ਬਿਹਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਕ੍ਰੀਨਿੰਗ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ 1-2-3 ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ: ਜਨਮ ਤੋਂ 1 ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸੁਣਨ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਲਈ ਸਕ੍ਰੀਨ; ਨਿਦਾਨ ਅਤੇ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰੋ 2-3 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਸੁਣਨ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ; 3-6 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰੋ, “ਜਗਿਨੀ ਨੇ ਕਿਹਾ।
ਸਹੀ ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਸਹੀ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਆਮ ਬੋਲਣ ਅਤੇ ਨਿਯਮਤ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ।
“ਸੁਣਨ ਦੇ ਸਾਧਨ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਥਾਈ ਸੁਣਨ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਘਾਟ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਇਲਾਜ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਲਾਈਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸੁਣਨ ਵਾਲੇ ਸਾਧਨ ਆਵਾਜ਼ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ – ਮਤਲਬ, ਉਹ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਉੱਚਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ – ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਫਿੱਟ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੁਣਨ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਘਾਟ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ, ਇੱਕ ਕੋਕਲੀਅਰ ਇਮਪਲਾਂਟ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।”ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਇਮਪਲਾਂਟ ‘ਆਮ’ ਸੁਣਨ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਬਹਾਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਸੁਣਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਨਰਵ (ਆਡੀਟਰੀ ਨਰਵ) ਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਤੇਜਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਵਜੋਂ ਪਛਾਣਦਾ ਹੈ। ਮੇਰੀ ਰਾਏ ਵਿੱਚ, ਕੋਕਲੀਅਰ ਇਮਪਲਾਂਟ ਆਦਰਸ਼ਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ 9 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਫਿੱਟ ਕੀਤੇ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਅਤੇ ਬੋਲਣ ਦੇ ਹੁਨਰ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸਮਾਂ।”
ਡਾਕਟਰ ਨੇ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇੱਕ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਸੁਣਨ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਕਮੀ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਕੋਲ ਸੰਕੇਤਕ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਚੁੱਕਣਾ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਬਾਕੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਲਈ ਸਹਿਣ ਅਤੇ ਅਨੁਕੂਲ ਹੋਣਾ ਸਿੱਖਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੋਈ ਵਿਕਲਪ ਨਹੀਂ ਸੀ।
“ਅੱਜ, ਸਥਿਤੀ ਬਹੁਤ ਵੱਖਰੀ ਹੈ। ਮੇਰੇ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ, 9 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਇੱਕ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਕੋਕਲੀਅਰ ਇਮਪਲਾਂਟ ਨਾਲ ਫਿੱਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਮੇਰਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਕਿਤੇ ਵੀ, 6 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚੇ ਨੇ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਇਮਪਲਾਂਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਮਪਲਾਂਟ ਤੋਂ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਦਰ, ਇਹਨਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਬੋਲੀ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਆਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
“ਇੱਕ ਡਾਕਟਰ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਮੇਰੇ ਲਈ ਇਹ ਬਹੁਤ ਉਤਸ਼ਾਹਜਨਕ ਅਤੇ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀਜਨਕ ਹੈ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਭੈਣਾਂ-ਭਰਾਵਾਂ ਨਾਲ ਖੇਡਦੇ ਹੋਏ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਦੂਜੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਆਵਾਜ਼ ਦੀ ਇੱਕ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਣਾ, ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸੀ।”
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ, ਯੂਕੇ ਅਤੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਸਮੇਤ ਕਈ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਹਰ ਨਵਜੰਮੇ ਬੱਚੇ ਦੀ ਸੁਣਨ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਕਮੀ ਲਈ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਬਹੁਤ ਜਲਦੀ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ।
