🙏🌹 ਹੁਕਮਨਾਮਾ ਸ਼੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ 🌹🙏

ਸੋਰਠਿ ਮਹਲਾ ਪਹਿਲਾ ॥

ਜਿਨੑ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਿਆ ਤਿਨੑ ਕੇ ਪਿਆਰ ਤਰੇ ॥ਤਿਨੑਾ ਠਾਕ ਨ ਪਾਈਐ ਪਿਆਰੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਰਸਨ ਹਰੇ ॥ ਬੂਡੇ ਭਾਰੇ ਭੈ ਬਿਨਾ ਪਿਆਰੇ ਤਾਰੇ ਨਦਰਿ ਕਰੇ ॥ ਭੀ ਤੂਹੈ ਸਾਲਾਹਣਾ ਪਿਆਰੇ ਭੀਰੀ ਸਾਲਾਹ ॥ ਵਿਣੁ ਬੋਹਿਥ ਭੈ ਡੁਬੀਐ ਪਿਆਰੇ ਉਤਰੀ ਪਾਇ ਕਹਾਹ ॥ ਰਹਾਉ ਸਾਲਹੀ ਸਾਲਾਹਣਾ ਪਿਆਰੇ ਦੂਜਾ ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਇ ॥ ਮੇਰੇ ਪ੍ਰਭ ਸਾਲਾਹਨਿ ਸੇ ਭਲੇ ਪਿਆਰੇ ਸਬਦਿ ਰਤੇ ਰੰਗੁ ਹੋਇ ॥ ਤਿਸ ਕੀ ਸੰਗਤਿ ਜੇ ਮਿਲੈ ਪਿਆਰੇ ਰਸੁ ਲੈ ਤਤੁ ਵਿਜੈ ॥ ਪਤਿ ਪਰਵਾਨਾ ਸਾਚ ਕਾ ਪਿਆਰੇ ਨਾਮੁ ਸਚਾ ਨੀਸਾਣੁ ॥ ਆਪ ਲਿਖਿ ਲੈ ਜਾਵਣਾ ਪਿਆਰੇ ਹੁਕਮੀ ਹੁਕਮੁ ਪਛਾਣੁ ॥ ਗੁਰ ਬਿਨੁ ਹੁਕਮੁ ਨ ਬੂਝੀਐ ਪਿਆਰੇ ਸਾਚੇ ਸਾਚਾ ਤਾਣੁ ॥ ਹੁਕਮੈ ਅੰਦਰਿ ਨਿੰਮਿਆ ਪਿਆਰੇ ਹੁਕਮੈ ਉਦਰ ਮਝਾਰਿ ॥ ਹੁਕਮੈ ਅੰਦਰਿ ਭਾਰਿਉ ਪਿਆਰੇ ਊਧ ਸਿਰਿ ਕੈਲਿ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਦਰਗਹ ਜਾਣੀਐ ਪਿਆਰੇ ਚਲੈ ਕਾਰਜ ਸਾਰਿ ॥ ਹੁਕਮੈ ਅੰਦਰਿ ਆਇਆ ਪਿਆਰੇ ਹੁਕਮੇ ਜਾਦੋ ਜਾਇ ॥ ਹੁਕਮੇ ਬੰਨਿੑ ਚਲਾਈ ਪਿਆਰੇ ਮਨਮੁਖਿ ਲਹੈ ਸਜਾਇ ॥ ਹੁਕਮੇ ਸਬਦਿ ਪਛਾਣੀਐ ਪਿਆਰੇ ਦਰਗਹ ਪੈਧਾ ਜਾਇ ॥੫॥ ਹੁਕਮੇ ਗਣਤ ਗਣਾਈਐ ਪਿਆਰੇ ਹੁਕਮੇ ਹਉਮੈ ਦੋਇ ॥ ਹੁਕਮੇ ਭਾਵੈ ਭਾਵੈ ਪਿਆਰੇ ਅਵਗਣਿ ਮੁਠੀ ਰੋਇ ॥ ਹੁਕਮੁ ਸਿਞਾਪੈ ਸਾਹ ਕਾ ਪਿਆਰੇ ਸਚੁ ਮਿਲੈ ਵਡਿਆਈ ਹੋਇ ॥ ਸੁਣਿ ਅਉਖਾ ਆਖੀਐ ਪਿਆਰੇ ਕਿਉ ਸੁਣੀਐ ਸਚੁ ਨਾਉ ॥ ਜਿਨੑੀ ਸੋ ਸਾਲਾਹਿਆ ਪਿਆਰੇ ਹਉ ਤਿਨੑ ਬਲਿਹਾਰੈ ਜਾਉ ॥ ਨਾਉ ਮਿਲੈ ਸੰਤੋਖੀਆਂ ਪਿਆਰੇ ਨਦਰੀ ਮੇਲਿ ਮਿਲਾਉ ॥੭॥ ਕਾਇਆ ਕਾਗਦੁ ਜੇ ਥੀਐ ਪਿਆਰੇ ਮਨੁ ਮਸਵਾਣੀ ਧਾਰਿ ॥ ਲਤਾ ਲੇਖਣਿ ਸਚ ਕੀ ਪਿਆਰੇ ਹਰਿ ਗੁਣ ਲਿਖਹੁ ਵੀਚਾਰਿ ॥ ਧਨੁ ਲੇਖਾਰੀ ਨਾਨਕਾ ਪਿਆਰੇ ਸਾਚੁ ਲਿਖੈ ਉਰਿ ਧਾਰਿ ॥ 8॥

ਪੰਜ, ਪਹਿਲਾ ਜੇਠ (ਸੰਮਤ ੫੫ ੫ ਨਾਨਕ ਧਰ)

(ਅੰਗ: 6 ਖੋਖਰਸ)

ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਆਖਿਆ:

ਸੋਰਠਿ ਮਹਲਾ ਪਹਿਲਾ ॥

ਸੰਸਾਰਾਂ ਨੇ ਸਤਿਗੁਰੂ ਦਾ ਪੱਲਾ ਪਾਲਿਆ ਹੈ, ਹੇ ਨਰ! ਦੀ ਸੰਗੀ-ਸਾਥੀ ਵੀ ਪਾਰ ਲੰਘ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਨੇਤਾ ਜੀ ਦਾ ਮਾਲਕ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਨਾਮ-ਅੰਕਿਤਮ ਚੱਖਦੀ ਹੈ (ਜੀਵਨ-ਸਫਰ ਵਿਚ ਵਿਦਕ ਆਦਿਕ ਦੀ) ਇਕ ਨਿਖੇਧੀ ਹੈ। ਹੇਤਾ! ਜੇੜੇਹ ਦੇ ਮਾਲਕ ਦੇ ਡਰ-ਆਦਬ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਵਾਲੇ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਭਾਰ ਨਾਲ ਲੱਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰ-ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਪਾੜ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਮੇਰੇ ਮਾਲਕ ਦੀ ਨਿਗ੍ਹਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਵੀ ਪਾਰ ਲੰਘਾ ਲੰਘਦਾ ਹੈ। ਹੇ ਸੁਖ-ਪ੍ਰਭੂ! ਸਦਾ ਹੀ ਸਾਲਾਹਣਾ ਹੈ, ਸਦਾ ਤੇਰੀ ਹੀ ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ ਕਰਨੀ ਹੈ। (ਇਸ ਸੰਸਾਰ-ਸਮੁੰਦਰ ਪਾਰ ਲੰਘਣ ਲਈ ਤੇਰੀ ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ ਜੀਵਾਂ ਲਈ ਜਹਾਜ਼ ਹੈ, ਇਹ) ਜਹਾਜ਼ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਭਉ-ਸਾਗਰ ਵਿਚ ਨੁੱਕੜ ਜਾਇਦਾ ਹੈ। (ਕੋਈ ਭੀ ਜੀਵ ਸਮੁੰਦਰ) ਪਾਰਲਾ ਕੰਠ ਦਾ ਖੋਜ ਕਰੋ । ਹੇਤਾ! ਸਾਲਾਹਣ-ਜੋਗ ਸਰਵਰ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ ਕਰਨੀ, ਉਸ ਵਰਗਾ ਹੋਰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜੇਹੜੇ ਮਹਾਰਾਜੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਗੁਰੂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਲਗਨ ਵਾਲੇ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਪ੍ਰੇਮ ਵਿਚ ਡੂੰਘੇ ਰੰਗ ਚੜ੍ਹਦਾ ਹੈ। ਅਜ਼ਮੇਰ ਪੰਥ ਦੀ ਸੰਗਤਿ ਜੇ (ਕਿਸੇ ਨੂੰ) ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਜਾਏ ਤਾਂ ਉਹ ਹਰੀ-ਨਾਮ ਦਾ ਰਸ ਤੇਜ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ (ਨਾਮ-ਦੁੱਧ ਨੂੰ) ਰਿੜਕ ਕੇ ਉਹ ਜਗਤ ਮੂਲ-ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹੇ ਭਾਈ! ਸਦਾ-ਥਿਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਨਾਮ ਪ੍ਰਭੂ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਮਿਲਣਾ ਹੈ, ਇਹ ਨਾਮ ਸਦਾ-ਥਿਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਮੋਹਰ ਹੈ। (ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਹੁਕਮ ਹੈ) ਕਿ ਜਗਤ ਵਿਚ ਜੋ ਭੀ ਆਇਆ ਹੈ, ਉਸ ਵਿਚ (ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ, ਇਹ ਨਾਮ-ਰੂਪ ਰਹੜੀ) ਲਿਖ ਕੇ ਨਾਲ ਜਾਣੀ ਹੈ। ਹੇ ਭਾਈ! ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਹੁਕਮ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ (ਪਰ ਇਹ ਹੁਕਮ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਦੀ ਸ਼ਰਨ ਪੈ ਜਾਵੇਗੀ) ਹੇ ਭਾਈ! (ਜੇਹੜਾ ਗੁਰੂ ਦੀ ਸ਼ਰਨ ਪੈ ਕੇ ਸਮਝਦਾ ਹੈ, ਵਿਕਾਰਾਂ ਦਾ ਟਾਕਰਾ ਉਸ ਨੂੰ) ਸਦਾ-ਥਿਰ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਸਦਾ-ਥਿਰੁ ਬਲਿਪਟ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹੇ ਭਾਈ! ਜੀਵ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਹੁਕਮ (ਅੰਤਪਹਿਲ) ਮਾਤਾ ਦੇ ਮਾਲਕ ਵਿਚ ਟਿਕਦਾ ਹੈ, ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੁਪਤ ਵਿਚ (ਦਸ ਮਹੀਨੇ ਨਿਵਾਸ ਰੱਖਦਾ ਹੈ)। ਪੁਰੁਸ਼ ਸਿਰ ਭਾਰ ਰਹਿ ਕੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਹੁਕਮ ਹੀ (ਫਿਰ) ਜਨਮ ਵੇਖਣਾ ਹੈ। (ਕਿਸੇ ਜੀਵ ਜੀਵਨ ਜਨਮ-ਮਨੋਰਥ ਲਈ ਜਗਤ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ) ਜੋ ਗੁਰੂ ਸ਼ਰਨ ਪੈ ਕੇ ਜੀਵਨ-ਮਨੋਰਥ ਨੂੰ ਸਵੈ ਕੇ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਹਜ਼ੂਰ ਵਿਚ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹੇਤਾ! ਮਾਲਕ ਦਾ ਰਜ਼ਾ ਹੀ ਜੀਵਤ ਵਿਚ ਹੈ, ਰਜ਼ਾ ਉਸ ਨੂੰ ਹੀ ਚਲਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਜੇਹੜਾ ਆਪਣੇ ਮਨ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਤੁਰਦਾ ਹੈ (ਤੇ ਮਾਇਆ ਵਿਚ ਮੋਹਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਉਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਰਜ਼ਾਮੰਦ ਹੀ ਨਿਪਟਾਉਂਦਾ ਹੈ (ਕਿਉਂਕਿਉਂ ਮੋਹਰੀ) ਉਸ ਨੂੰ ਮਾਇਆ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। . ਮਾਲਕ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਹੀ ਨੇ ਗੁਰੂ ਦੀ ਬਾਣੀ (ਜਨਮ-ਮਨੋਰਥ ਨੂੰ) ਪਛਾਣ ਲਿਆ ਹੈ ਉਹ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਹਜ਼ੂਰੀ ਵਿਚ ਆਦਰ ਨਾਲ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ। ਹੇ ਭਾਈ! ਮਾਲਕ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਹੀ (ਕਿਤੇ) ਮਾਇਆ ਦੀ ਸੋਚ ਸਮਝੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਪ੍ਰਭੂ ਰਜ਼ਾ ਵਿਚ ਹੀ ਕਿਤੇ ਹਉਮੈ ਹੈ। ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਰਜ਼ਾ ਹੀ (ਕਿਤੇ ਕੋਈ ਮਾਇਆ ਦਾ ਖ਼ਾਤਰ) ਭਟਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, (ਕਿਤੇ) ਜਨਮ ਮਰਨ ਦੇ ਗੇੜ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਪਾਪ ਦੀ ਘੜੀ ਹੋਈ ਲੋਕਾਈ (ਦੁੱਖ) ਇੱਕ ਰੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਸ਼ਾਹ-ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਦੀ ਸਮਝ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਸਦਾ-ਥਿਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਭੂ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੀ (ਪਰਲੋਕ ਵਿਚ) ਵਡਿਆਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹੇ ਭਾਈ! (ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵ ਇਤਿਆ ਕਿ) ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਸਦਾ ਥਿਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਨਾਮ ਸਿਮਰਨਾ ਮਨ ਕਠਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਮਨੁੱਖ ਹੀ ਪ੍ਰਭੂ-ਨਾਮ ਸੁਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ (ਮਾਇਆ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੇਠ ਜੀਵ ਨਾਮ ਸਿਮਰਦੇ, ਨਾਮ ਸੁਣਦੇ)। ਹੇ ਭਾਈ!ਮੈਂ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। (ਮੇਰੀ ਇਹੀ ਅੰਕੜਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੰਗਤ ਵਿੱਚ) ਮੈਨੂੰ ਭੀ ਨਾਮ ਤੇ ਜੀਵਨ ਸੰਤੋਖੀ ਹੋ ਜਾਏ, ਮੇਹਰ ਦੇ ਨਿਕਟ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਰਹਾਂਦਾ ਰਹਾਂ। ਹੇ ਭਾਈ! ਜੇ ਸਾਡੇ ਲਈ ਸਰੀਰ ਦਾ ਕਾਗ਼ਜ਼ ਬਣ ਜਾਏ, ਜੇ ਮਨ ਨੂੰ ਸਿਆਹੀ ਦਾ ਦੈਤ ਬਣਾਇਆ, ਜੇ ਸਾਡੇ ਜੀਭ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ ਕਲਾਮ ਬਣਾਈ ਜਾਏ, ਤਾਂ ਭਾਈ! (ਸੁਭਾਗਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ) ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੋਚ-ਮੰਡਰ ਵਿਚ ਲਿਆ ਕੇ (ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ) ਉੱਚੇ ਚੁੱਕੋ। ਹੇ ਨਾਨਕ! ਉਹ ਲਿਖਾਰੀ ਭਾਗਾਂ ਵਾਲਾ ਜੋ ਸਦਾ-ਥਿਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਨਾਮ ਨੂੰ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਟਿਕਾ ਕੇ (ਅੰਦਰ) ਉੱਚਾ ਚੁੱਕਦਾ ਹੈ।

ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਨੁਵਾਦ:

SORAT’H, FIRST MEHL:

ਜੋ ਸੱਚੇ ਗੁਰਾਂ ਦੀ ਟਹਿਲ ਕਮਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਹੇ ਪਿਆਰੇ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀ ਭੀ ਪਾਰ ਉਤਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕੋਈ ਭੀ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਰਾਹ ਨਹੀਂ ਰੋਕਦਾ, ਹੇ ਪ੍ਰੀਤਮ, ਅਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਨਾਮ-ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਜੀਭ ਉੱਤੇ ਹੈ। ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦੇ ਡਰ ਤੋਂ ਬਿਨਾ, ਉਹ ਇੰਨੇ ਭਾਰੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਡੁੱਬਦੇ ਅਤੇ ਡੁੱਬ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਹੇ ਪ੍ਰੀਤਮ! ਪਰ ਸੁਆਮੀ, ਆਪਣੀ ਮਿਹਰ ਦੀ ਨਿਗਾਹ ਮਾਰ ਕੇ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਉਤਾਰਦਾ ਹੈ। || 1 || ਮੈਂ ਸਦਾ ਤੇਰੀ ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ ਕਰਦਾ ਹਾਂ, ਹੇ ਪ੍ਰੀਤਮ, ਮੈਂ ਸਦਾ ਤੇਰੀ ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਬੇੜੀ ਦੇ ਬਾਝੋਂ ਮਨੁੱਖ ਡਰ ਦੇ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਹੇ ਪ੍ਰੀਤਮ! ਮੈਂ ਦੂਰ ਦੇ ਕੰਢੇ ਤੱਕ ਕਿਵੇਂ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦਾ ਹਾਂ? || 1 || ਵਿਰਾਮ || ਮੈਂ ਸਿਫ਼ਤ-ਸਾਲਾਹ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ-ਸਾਲਾਹ ਕਰਦਾ ਹਾਂ, ਹੇ ਪ੍ਰੀਤਮ! ਉਸਤਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੋਰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜੋ ਮੇਰੇ ਸੁਆਮੀ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ-ਸਾਲਾਹ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਹੇ ਪਿਆਰੇ! ਉਹ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਰੰਗੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜ ਜਾਵਾਂ, ਹੇ ਪਿਆਰੇ, ਮੈਂ ਸਾਰ ਨੂੰ ਰਿੜਕ ਸਕਦਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਅਨੰਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹਾਂ। || 2 || ਆਦਰ ਦਾ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਸੱਚ ਹੈ, ਹੇ ਪਿਆਰੇ; ਇਹ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਸੱਚੇ ਨਾਮ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਵਿਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਸਾਡੀ ਕਿਸਮਤ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਅਤੇ ਪੂਰਵ-ਨਿਰਧਾਰਤ, ਹੇ ਪਿਆਰੇ; ਕਮਾਂਡਰ ਦੇ ਹੁਕਮ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੋ। ਗੁਰਾਂ ਦੇ ਬਾਝੋਂ ਇਹ ਹੁਕਮ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ, ਹੇ ਪ੍ਰੀਤਮ! ਸਚੁ = ਸਦਾ-ਥਿਰ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਤਾਕਤ। || 3 || ਉਸ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦੁਆਰਾ, ਹੇ ਪ੍ਰੀਤਮ, ਅਸੀਂ ਗਰਭ ਵਿਚ ਪਲਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦੁਆਰਾ, ਅਸੀਂ ਗਰਭ ਵਿਚ ਪਲਦੇ ਹਾਂ। ਉਸ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦੁਆਰਾ, ਹੇ ਪਿਆਰੇ, ਅਸੀਂ ਸਿਰ-ਪਹਿਲਾਂ, ਅਤੇ ਉਲਟੇ ਜੰਮਦੇ ਹਾਂ। ਗੁਰਮੁਖ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਅੰਦਰ ਇੱਜ਼ਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਹੇ ਪ੍ਰੀਤਮ; ਉਹ ਆਪਣੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸੁਲਝਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। || ੪|| ਹੇ ਪ੍ਰੀਤਮ, ਉਸ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦੁਆਰਾ, ਬੰਦਾ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਦੁਆਰਾ ਉਹ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਦੁਆਰਾ, ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਬੰਨ੍ਹਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗੱਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਹੇ ਪ੍ਰੀਤਮ! ਆਪ-ਹੁਦਰੇ ਮਨਮੁਖ ਆਪਣੀ ਸਜ਼ਾ ਭੁਗਤਦੇ ਹਨ। ਹੇ ਪ੍ਰੀਤਮ, ਉਸ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦੁਆਰਾ, ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਸੋਝੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਮਨੁੱਖ ਇੱਜ਼ਤ ਵਿੱਚ ਪਹਿਰਾਵਾ ਪਹਿਨ ਕੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। || ੫|| ਉਸ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦੁਆਰਾ, ਕੁਝ ਲੇਖੇ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਹੇ ਪ੍ਰੀਤਮ; ਉਸ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦੁਆਰਾ, ਕਈ ਹੰਕਾਰ ਅਤੇ ਦਵੈਤ-ਭਾਵ ਵਿੱਚ ਦੁਖੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਸ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦੁਆਰਾ, ਮਨੁੱਖ ਜੂਨਾਂ ਅੰਦਰ ਭਟਕਦਾ ਹੈ, ਹੇ ਪ੍ਰੀਤਮ; ਪਾਪਾਂ ਅਤੇ ਔਗੁਣਾਂ ਦੁਆਰਾ ਧੋਖਾ ਖਾ ਕੇ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਦੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਪੁਕਾਰਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਉਹ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਨੂੰ ਅਨੁਭਵ ਕਰ ਲਵੇ, ਹੇ ਪ੍ਰੀਤਮ, ਤਦ ਉਸ ਨੂੰ ਸੱਚ ਅਤੇ ਇੱਜ਼ਤ ਦੀ ਦਾਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। || ੬|| ਇਹ ਬੋਲਣਾ ਬਹੁਤ ਔਖਾ ਹੈ, ਹੇ ਪ੍ਰੀਤਮ; ਅਸੀਂ ਸੱਚੇ ਨਾਮ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਬੋਲ ਅਤੇ ਸੁਣ ਸਕਦੇ ਹਾਂ? ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਉਤੋਂ ਕੁਰਬਾਨ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ ਜੋ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਹੇ ਪ੍ਰੀਤਮ! ਮੈਂ ਨਾਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਂ ਰੱਜ ਗਿਆ ਹਾਂ, ਹੇ ਪ੍ਰੀਤਮ! ਉਸਦੀ ਦਇਆ ਦੁਆਰਾ, ਮੈਂ ਉਸਦੇ ਮਿਲਾਪ ਵਿੱਚ ਅਭੇਦ ਹਾਂ। || ੭|| ਜੇ ਮੇਰਾ ਸਰੀਰ ਕਾਗਜ਼ ਬਣ ਜਾਵੇ, ਹੇ ਪਿਆਰੇ, ਅਤੇ ਮੇਰਾ ਮਨ ਸਿਆਹੀ ਬਣ ਜਾਵੇ; ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਮੇਰੀ ਜੀਭ ਕਲਮ ਬਣ ਜਾਵੇ, ਹੇ ਪ੍ਰੀਤਮ, ਮੈਂ ਸੱਚੇ ਸੁਆਮੀ ਦੀਆਂ ਵਡਿਆਈਆਂ ਲਿਖਦਾ ਅਤੇ ਚਿੰਤਨ ਕਰਾਂਗਾ। ਧੰਨ ਹੈ ਉਹ ਲਿਖਾਰੀ, ਹੇ ਨਾਨਕ, ਜੋ ਸੱਚੇ ਨਾਮ ਨੂੰ ਲਿਖ ਕੇ ਆਪਣੇ ਹਿਰਦੇ ਅੰਦਰ ਟਿਕਾਉਂਦਾ ਹੈ। || ੮|| 3 ||

ਮੰਗਲਵਾਰ, ਪਹਿਲੀ ਜੈਯਤ (ਸੰਮਤ 556 ਨਾਨਕਸ਼ਾਹੀ)

(ਪੰਨਾ: ੬੩੬)

ਸੰਗਰਾਂਦ ਹੁਕਮਨਾਮਾ

ਬਾਰਹ ਮਾਹਾ ਮਾਝ ਮਹਲਾ ੫ ਘਰੁ ਪਿਤਾ ॥

ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥

ਵੈਸਾਖਿ ਧੀਰਨਿ ਕਿਉ ਵਾਢੀਆ ਜਿਨਾ ਪ੍ਰੇਮ ਬਿਛਹੁ ॥ ਹਰਿ ਸਾਜਨੁ ਪੁਰਖੁ ਵਿਸਾਰਿ ਕੈ ਲਗੀ ਮਾਇਆ ਧੋਹੁ ॥ ਪੁਤ੍ਰ ਕਲਤ੍ਰ ਨ ਸੰਗਿ ਧਨਾ ਹਰਿ ਅਵਿਨਾਸੀ ਓਹੁ ॥ ਪਲਚਿ ਪਲਚਿ ਸਗਲੀ ਮੁਈ ਝੂਠੈ ਧੰਧੈ ਮੋਹੁ ॥ ਇਕੁ ਹਰਿ ਕੇ ਨਾਮੁ ਅਗੈ ਲਈਅਹਿ ਬਿਨੁ ॥ ਦਉ ਵਿਸਾਰਿ ਵਿਗੁਚਨਾ ਪ੍ਰਭ ਬਿਨੁ ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਇ ॥ ਪ੍ਰੀਤਮ ਚਰਨ ਜੋ ਲਗੇ ਤਿਨ ਕੀ ਨਿਰਮਲ ਸੋਇ ॥ ਨਾਨਕ ਕੀ ਪ੍ਰਭ ਬੇਨਤੀ ਪ੍ਰਭ ਮਿਲਹੁ ਪਰਪਤਿ ਹੋਇ ॥ ਵੈਸਾਖੁ ਸੁਹਾਵਾ ਤਾਂ ਲਗੈ ਜਾੰਤੁ ਭੇਟੈ ਹਰਿ ਸੋਇ ॥

ਸ਼ਨਿਚਰਵਾਰ, ਪਹਿਲਾ ਵੈਸਾਖ (ਸੰਮਤ ੫੫ ਪੰਜ ਨਾਨਕ ਡਰ)

(ਅੰਗ: ਸਦਾ ਦੋਸ਼)

ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਆਖਿਆ:

ਬਾਰਹ ਮਾਹਾ ਮਾਝ ਮਹਲਾ ੫ ਘਰੁ ਪਿਤਾ ॥

ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥

ਵੈਸਾਖੀ ਵਾਲਾ ਦਿਨ ਅਲਾਤ੍ਰੀ ਮਰਦਾਂ ਲਈ ਰੀਝਾਂ ਵਾਲਾ ਦਿਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਵੈਸਾਖ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦਿਲ ਖਲੋਵੇ ਜੋ ਪਤੀ ਤੋਂ ਵਿਛੁੜੀਆ ਪਾਈਆਂ, ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਵਹਿਣ ਦੇ ਅੰਦਰੋਂ ਪਿਆਰਾ ਦੇ ਪਿਆਰਾ ਦੀ ਹੋਂਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਦਾ ਜੀਵ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਧੀਰਜ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਭੂ ਵਿਸਾਰ ਕੇ ਮਨ-ਮੋਹਣੀ ਮਾਇਆ ਚੰਬੜੀ ਹੋਈ? ਨਾਹ, ਨਾਨ ਇਸਤ੍ਰੀ, ਮਹਾਨ ਧੰਨ, ਕਿਸੇ ਭੀ ਦੇ ਨਾਲ ਨਿਭਦਾ ਅਬਿਨਾਸੀ ਪ੍ਰਭੂ ਹੀ ਅਸਲ ਸਾਥੀ ਹੈ। ਨਾਸ਼ਵੰਤ ਧਦਾਰ ਦਾ ਮੋਹਰ ਥਾਪੀ ਵਿਆਪਦਾ ਹੈ, ਮਾਇਆ ਦੇ ਮੋਹ ਵਿੱਚ ਹੀ ਮੁੜ ਮੁੜ ਮੁੜ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਆਤਮਕ ਜੀਵਨ ਮਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਨਾਮ ਸਿਮਰਨ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਹੋਰ ਜਿਤਨੇ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਉਹ ਸਾਰੇ ਮਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹੀ ਉੱਚੇ ਆਤਮਕ ਜੀਵਨ ਦਾ ਅੰਗ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਪਿਆਰ-ਸਰੂਪ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਵਿਸਾਰ ਕੇ ਖਾਂਦਾ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਆਤਮਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਹੋਰ ਕੋਈ ਸਾਥ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਪ੍ਰਭੂ ਪ੍ਰੀਤਮ ਦੇ ਚਰਨੀਂ ਜੇਹੜੇ ਮਹਿਸੂਸਦੇ ਹਨ, ਦੀ ਲੋਕ ਪਰਲੋਕ ਵਿਚ ਭਲੀ ਸੋਭਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ! ਤੇਰੇ ਦਰ ਤੇ ਮੇਰੀ ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਤੇਰਾ ਦਿਲ-ਰੱਜਵਾਂ ਮਿਲਾਪ ਨਸੀਬ ਹੋਵੇ। ਰੂੱਤਨ ਨਾਲ ਚੁਫੇਰੇ ਬਨਸਪਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਸੁਹਾਵਣੀ ਜਾਏ, ਪਰ ਜਿੰਦਾ ਵੈਸਾਖ ਦਾ ਆਪ ਹੀ ਸੋਖਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਜੇ ਹਰੀ-ਸੰਤ ਪ੍ਰਭੂ ਮਿਲ ਪਏ।

ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਨੁਵਾਦ:

ਬਾਰਹ ਮਾਹਾ ~ ਬਾਰ੍ਹਵਾਂ ਮਹੀਨਾ: ਮਾਝ, ਪੰਜਵਾਂ ਮਹੱਲ, ਚੌਥਾ ਘਰ:

ਇੱਕ ਯੂਨੀਵਰਸਲ ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਪਰਮਾਤਮਾ। ਸੱਚੇ ਗੁਰਾਂ ਦੀ ਦਇਆ ਦੁਆਰਾ:

ਵੈਸਾਖ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਵਹੁਟੀ ਕਿਵੇਂ ਸਬਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ? ਉਹ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰੀਤਮ ਤੋਂ ਵਿਛੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ-ਸਾਥੀ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਭੁਲਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ; ਉਹ ਮਾਇਆ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਈ ਹੈ, ਧੋਖੇਬਾਜ਼। ਨਾ ਹੀ ਪੁੱਤਰ, ਨਾ ਜੀਵਨ-ਸਾਥੀ, ਨਾ ਹੀ ਦੌਲਤ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਜਾਵੇਗੀ-ਸਿਰਫ ਸਦੀਵੀ ਪ੍ਰਭੂ। ਝੂਠੇ ਕਿੱਤਿਆਂ ਦੇ ਮੋਹ ਵਿਚ ਫਸ ਕੇ ਸਾਰਾ ਸੰਸਾਰ ਨਾਸ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਕ ਸੁਆਮੀ ਦੇ ਨਾਮ ਦੇ ਬਾਝੋਂ ਉਹ ਪਰਲੋਕ ਗਵਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਮਿਹਰਬਾਨ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਭੁਲਾ ਕੇ ਉਹ ਨਾਸ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪਰਮਾਤਮਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਹੋਰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ। ਪਵਿੱਤ੍ਰ ਹੈ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਹਰਤ ਜੋ ਪਿਆਰੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਵਿਚ ਜੁੜਦੇ ਹਨ। ਨਾਨਕ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਅੱਗੇ ਇਹ ਅਰਦਾਸ ਕਰਦਾ ਹੈ: “ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ, ਆ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਮਿਲਾ ਲੈ।” ਵੈਸਾਖ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਸੋਹਣਾ ਅਤੇ ਸੁਹਾਵਣਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਸੰਤ ਮੈਨੂੰ ਸੁਆਮੀ ਨਾਲ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। || 3 ||

ਸ਼ਨੀਵਾਰ, 1 ਵੈਸਾਖ (ਸੰਮਤ 556 ਨਾਨਕਸ਼ਾਹੀ)