ਕੀ ਬਰਡ ਫਲੂ ਦਾ ਵਾਇਰਸ ਇਨਸਾਨਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ?
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 30ਅਪ੍ਰੈਲ(IANS,ਵਿਸ਼ਵ ਵਾਰਤਾ) : ਸਿਹਤ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਨੁੱਖੀ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖੀ ਬਰਡ ਫਲੂ ਦੇ ਸੰਕਰਮਣ ਦਾ ਅਜੇ ਤੱਕ ਕੋਈ ਰਿਕਾਰਡ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਤਾਜ਼ਾ ਵਾਇਰਸ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪੋਲਟਰੀ ਫਾਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਬਰਡ ਫਲੂ ਜਾਂ ਏਵੀਅਨ ਇਨਫਲੂਐਂਜ਼ਾ ਏ (H5N1) ਵਾਇਰਸ ਦਾ ਪ੍ਰਕੋਪ ਕੋਈ ਨਵੀਂ ਘਟਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੋਲਟਰੀ ਫਾਰਮਾਂ ਸਮੇਤ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਪਰਵਾਸ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਜੰਗਲੀ ਪੰਛੀ ਪੋਲਟਰੀ ਫਾਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਇਰਸ ਲਿਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਬਰਡ ਫਲੂ ਵਾਇਰਸ H5N1 ਥਣਧਾਰੀ ਜੀਵਾਂ(mammals) ਵਿੱਚ ਛਾਲ ਮਾਰ ਗਿਆ ਹੈ।
2023 ਵਿੱਚ, H5N1 ਵਾਇਰਸ ਨੇ ਰਿਕਾਰਡ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਅਤੇ ਓਟਰਾਂ, ਸਮੁੰਦਰੀ ਸ਼ੇਰਾਂ, ਲੂੰਬੜੀਆਂ, ਡਾਲਫਿਨ ਅਤੇ ਸੀਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਫੈਲਿਆ। ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਇਸਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਭਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਪਸ਼ੂ ਫਾਰਮਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇੰਡੀਅਨ ਮੈਡੀਕਲ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕੋਵਿਡ -19 ਟਾਸਕ ਫੋਰਸ ਦੇ ਸਹਿ-ਚੇਅਰਮੈਨ ਡਾ: ਰਾਜੀਵ ਜੈਦੇਵਨ ਨੇ ਦੱਸਿਆ “ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ H5N1 ਬਰਡ ਫਲੂ ਵਾਇਰਸ ਹੁਣ ਥਣਧਾਰੀ ਜੀਵਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲਣ ਲਈ ਅਨੁਕੂਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਹੁਣ ਪੰਛੀ ਤੋਂ ਥਣਧਾਰੀ ਤੱਕ ਹਰ ਵਾਰ ਛਾਲ ਮਾਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਥਣਧਾਰੀ ਤੋਂ ਥਣਧਾਰੀ ਤੱਕ ਫੈਲਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੈ। ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵਾਇਰਸ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਢੁਕਵੇਂ ਅਨੁਕੂਲਨ ਕੀਤੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਰਡ ਫਲੂ ਦਾ ਵਾਇਰਸ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਕਦਮ ਹੋਰ ਨੇੜੇ ਆ ਗਿਆ ਹੈ,”। ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੌਰ ‘ਤੇ, “ਸਥਾਈ ਮਨੁੱਖ-ਤੋਂ-ਮਨੁੱਖੀ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਦਾ ਕੋਈ ਰਿਕਾਰਡ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਤਾਂ ਹੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੇਕਰ ਵਾਇਰਸ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੁਆਰਾ ਹੋਰ ਅਨੁਕੂਲਤਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਚਿੰਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਵਾਇਰਸ ਨੂੰ ਪਸ਼ੂਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਮਿਲਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
ਕੀ ਬਰਡ ਫਲੂ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸੰਕਰਮਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਬਰਡ ਫਲੂ – ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਆਮ ਵਰਤਾਰਾ – ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਝਾਰਖੰਡ ਦੇ ਰਾਂਚੀ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਕਰਮਣ ਦੀਆਂ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਹੋਟਵਾਰ ਦੇ ਖੇਤਰੀ ਪੋਲਟਰੀ ਫਾਰਮ ਦੇ ਦੋ ਡਾਕਟਰਾਂ ਅਤੇ ਛੇ ਸਟਾਫ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰੰਟੀਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, 27 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਜਾਂਚ ਲਈ ਭੇਜੇ ਗਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗਲੇ ਦੇ ਸਵੈਬ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਨੈਗੇਟਿਵ ਪਾਏ ਗਏ ਸਨ।
ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, 2003 ਤੋਂ 2023 ਤੱਕ, ਕੁੱਲ 873 ਮਨੁੱਖੀ ਇਨਫਲੂਐਂਜ਼ਾ ਏ (H5N1) ਨਾਲ ਸੰਕਰਮਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਅਤੇ 21 ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ 458 ਮੌਤਾਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਅੱਜ ਤੱਕ, ਕੋਈ ਵੀ ਨਿਰੰਤਰ ਮਨੁੱਖ-ਤੋਂ-ਮਨੁੱਖੀ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਦਾ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗਾ ਹੈ।
ਇੱਕ ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ, “ਏਵੀਅਨ ਫਲੂ ਕਾਰਨ ਮਨੁੱਖੀ ਸੰਕਰਮਣ ਸੰਕਰਮਿਤ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸੰਪਰਕ ਨਾਲ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਮਨੁੱਖੀ ਲਾਗ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਉੱਚ ਮੌਤ ਦਰ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ,”।
ਡਬਲਯੂਐਚਓ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਪਲਬਧ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਵਾਇਰਸ ਸੰਬੰਧੀ ਸਬੂਤ ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਬਰਡ ਫਲੂ ਵਾਇਰਸਾਂ ਨੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਰੰਤਰ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲਈ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਪਸ਼ੂਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਦੀ ਤਾਜ਼ਾ ਘਟਨਾ, ਜਿੱਥੇ ਇਸਨੇ ਕਥਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਨੇ ਤਾਜ਼ਾ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ।ਵਿਗਿਆਨੀ ਚਿੰਤਤ ਹਨ ਕਿ ਕੀ ਵਾਇਰਸ ਹੁਣ ਹੋਰ ਅਨੁਕੂਲਤਾ ਬਣਾਏਗਾ ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸੰਕਰਮਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਮਨੁੱਖ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖ ਵਿੱਚ ਵੀ ਫੈਲ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਇਹ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਘਟਨਾ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਡਬਲਯੂਐਚਓ ਪਸ਼ੂਆਂ ਅਤੇ ਮੁਰਗੀਆਂ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਹੱਥ ਧੋਣ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਦੀ ਸਫਾਈ ਦੇ ਚੰਗੇ ਅਭਿਆਸਾਂ, ਦੁੱਧ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਮੌਸਮੀ ਮਨੁੱਖੀ ਫਲੂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਟੀਕਾਕਰਨ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਸੰਕਰਮਿਤ ਪੰਛੀਆਂ/ਮੁਰਦੇ ਪੰਛੀਆਂ ਜਾਂ ਮਲ-ਮੂਤਰ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਵੇਲੇ ਉਚਿਤ ਨਿੱਜੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।
